Odpowiednia dieta w powrocie do zdrowia ma ogromne znaczenie
W poprzednim artykule opisałam najbardziej podejrzane pokarmy i substancje, które mogą stymulować układ odpornościowy do walki, podsycać stan zapalny czy zaburzać gospodarkę hormonalną. Dziś czas przyjrzeć się rozwiązaniom dietetycznym.
Dieta Paleo
Dieta Paleo to dieta naśladująca sposób odżywiania człowieka pierwotnego. Skupia się na żywności naturalnej, nieprzetworzonej, nie pryskanej i nie hodowanej w sposób przemysłowy.
Zakazane są:
· Zboża i pseudozboża
· Nabiał
· Warzywa strączkowe
· Rafinowany cukier
· Rafinowane tłuszcze
· Orzechy ziemne
·
Żywność przetworzona
Dozwolone są:
· Wszystkie warzywa
· Wszystkie owoce
· W małych ilościach miód, ksylitol, syrop klonowy, stevia, cukier kokosowy i brązowy
· Nierafinowane tłuszcze i na zimno tłoczone roślinne np.: masło klarowane, olej kokosowy, palmowy, z avocado, z orzechów, oliwa z oliwek, z ostropestu, czarnuszki, konopny, lniany, z lnianki, z wiesiołka, ogórecznika
· Pestki i orzechy poza ziemnymi
· Jaja
· Mięso
·
Ryby
Dieta Paleo przyniosła poprawę samopoczucia u 81% badanych pacjentów przez Dr Izabellę Wentz. W badaniach przeprowadzonych przez lekarkę dr Terry Wahls, autorkę książki „Fenomenalna kuracja dr Wahls”, na pacjentach ze stwardnieniem rozsianym zanotowano znaczną poprawę samopoczucia i zredukowany poziom zmęczenia.
W badaniach na świnkach morskich wykazano, że rezygnacja ze zbóż i stosowanie diety Paleo zwiększyło wrażliwość zwierząt na działanie insuliny, obniżyło ciśnienie tętnicze, jak również poziom białka c-reaktywnego – markera stanu zapalnego. Grupą kontrolną były zwierzęta karmione zbożami, gdzie nie odnotowano takiej poprawy.
U osób prowadzących siedzący tryb życia osiągnięto ten sam efekt już przy krótkotrwałej interwencji. Ciśnienie tętnicze spadło, poprawiła się wrażliwość tkanek na insulinę, obniżył poziom glukozy i poprawił profil lipidowy. U chorych z nietolerancją glukozy, cukrzycą typu 2 czy chorobą niedokrwienną serca stosujących dietę Paleo, tolerancja glukozy poprawiła się znacznie bardziej niż w grupie kontrolnej stosującej dietę śródziemnomorską, pomimo spadku masy ciała i zmniejszenia obwodu pasa. Podobne wyniki uzyskano u chorych na cukrzycę stosujących dietę Paleo i typową dietę cukrzycową. Po trzech miesiącach dieta Paleo spowodowała zmniejszenie BMI, obwodu talii, masy ciała, podwyższyła poziom cholesterolu HDL. Spowodowała obniżenie ciśnienia tętniczego, hemoglobiny glikowanej i triacyloglicerolu.
Ze względu na zmniejszone spożycie węglowodanów na diecie Paleo, osoby bardzo aktywne fizycznie mogą nie czuć się na niej najlepiej.
Protokół Auotimmunologiczny AIP
AIP to bardziej restrykcyjna
wersja Diety Paleo. Eliminuje produkty drażniące śluzówkę jelit, uszkadzające
ją, zaostrzające stan zapalny i stymulujące układ odpornościowy do produkcji
przeciwciał przy jednoczesnym zmaksymalizowaniu substancji odżywczych, które
będą regenerować organizm, regulować hormony. AIP stawia również nacisk na
aspekty pozażywieniowe takie jak radzenie sobie ze stresem, relaks,
wystarczającą ilość snu czy nieobciążającą aktywność fizyczną. Są to elementy,
które mają wpływ na przepuszczalność jelit, pracę hormonów i układ odpornościowy.
W diecie AIP eliminuje się:
· Zboża i pseudozboża
· Nabiał
· Warzywa strączkowe
· Warzywa psiankowate – ziemniaki, papryki, pomidory, bakłażany, jagody goji, ashwagandę
· Rafinowany cukier
· Rafinowane tłuszcze
· Orzechy i pestki
· Kakao, czekoladę
· Drożdże
· Jajka
· Alkohol
· Kawę
· Niesteroidowe leki przeciwzapalne NLPZ
· Dodatki do żywności
Dozwolone są:
· Nieprzetworzone mięsa i podroby, najlepiej organiczne
· Ryby i owoce morza, najlepiej organiczne i z wolnych połowów
· Warzywa poza psiankowatymi, min 8 porcji dziennie
· Zielone warzywa liściaste
· Kolorowe owoce – max 40 g fruktozy dziennie, najlepiej o niskim indeksie glikemicznym (np.: jagodowe – truskawki, borówki, jagody, maliny, porzeczki, agrest), a te o wysokim w ograniczonej ilości (np.: banany, winogrona)
· Warzywa korzeniowe
· Wodorosty poza algami typu chlorella i spirulina, które stymulują układ odpornościowy
· Grzyby
· Zdrowe tłuszcze – najlepiej organiczne masło klarowane, oliwa z oliwek, olej z avocado, tran, olej kokosowy, nieutwardzony olej palmowy
· Kiszonki
· Buliony długo gotowane na kościach i mięsie
· Sól w ograniczonych ilościach – himalajska, celtycka, kłodawska
· Karob
Nie jest to dieta na całe życie, stosuje się ją ok 30-90 dni. Niektórzy wolą dłużej, to już zależy od indywidualnych potrzeb. Po okresie eliminacji, następuje faza reintrodukcji, kiedy to wprowadzamy na nowo, w małych ilościach i pojedynczo produkty z listy wykluczonych wcześniej. W tym czasie obserwujemy reakcje organizmu i namierzamy produkty, które nam szkodzą i te które są dobrze tolerowane. Dla mnie przejście na dietę AIP jest czasem do szukania innych czynników spustowych niż tylko dietetycznych, np.: infekcji bakteryjnych, wirusowych czy pasożytniczych.
Niestety nie ma zbyt wielu badań nt Protokołu Autoimmunologicznego. Jednak jedno z ostatnich udowodniło, że ta dieta w chorobie Hashimoto przynosi poprawę samopoczucia, wzrost poziomu energii, witalności, a także poprawę nastroju. W 10-tygodniowym badaniu co prawda nie zaobserwowano znaczących różnic w parametrach funkcjonowania tarczycy, takich jak TSH, T3, fT3, T4, fT4, czy przeciwciał. Być może jest to kwestia, zbyt krótkiego czasu trwania badania. Jednak ten okres wystarczył, aby odnotować spadek o 29% poziomu białka CRP, mówiącego o toczącym się stanie zapalnym w organizmie. Zatem dieta AIP ma działanie przeciwzapalne i modulujące układ odpornościowy.
Wykazano, że Protokół Autoimmunologiczny jest jedną z dietetycznych opcji terapeutycznych u pacjentów z chorobami zapalnymi jelit IBD – chorobą Leśniewskiego – Crohna i wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego. Gęsta odżywczo dieta AIP, bogata w produkty przeciwzapalne pomogła osiągnąć remisję u 73% badanych już w 6 tygodniu diety, a całe badanie trwało 11 tygodni. Po zakończeniu, u pacjentów zostały wykonane badania kolonoskopowe, które wykazały poprawę stanu śluzówki jelit, nawet u pacjentów u których remisja nie została osiągnięta. Wykazano również, że poziom kalprotektyny, markera stanu zapalnego w jelicie, maleje na diecie AIP. Zaobserwowano także zmniejszenie, aż do całkowitego ustania krwawienia z jelita. Część pacjentów mogła zmniejszyć dawkę przyjmowanych leków, lub w ogóle je odstawić.
Dlaczego AIP jest skuteczne?
· Duża gęstość odżywcza – każdy układ, w tym również odpornościowy potrzebuje szeregu witamin, antyoksydantów, kwasów tłuszczowych, aminokwasów i składników mineralnych, aby móc działać efektywnie. Niedobory pokarmowe i niezbilansowana dieta stoją u podstaw praktycznie każdej choroby, w tym autoimmunologicznych. AIP skupia się na spożywaniu produktów gęstych odżywczo, które wyrównują niedobory pokarmowe, działają przeciwzapalnie, wpływają na prawidłową produkcję hormonów, detoks organizmu i produkcję neurotransmiterów
· Zdrowie jelit – zwiększona przepuszczalność jelita i dysbioza są jednym z czynników wywołujących choroby z autoagresji. Produkty dozwolone na diecie AIP wspierają wzrost dobrych bakterii. Z kolei drażniące i uszkadzające błonę śluzową jelit są wyeliminowane
· Pozytywny wpływ na produkcję hormonów – ile, co i kiedy jemy bezpośrednie oddziałuje na układ hormonalny, a ten na odpornościowy. Nadmierne spożycie cukru, podjadanie mają negatywny wpływ na produkcję hormonów. AIP jest nastawione na regulację produkcji hormonów, poprzez odpowiedni dobór produktów odżywczych, wydłużone przerwy między posiłkami, rezygnację z przekąsek, ale również odpowiednią ilość snu, przebywanie na zewnątrz, aktywność fizyczną
· Regulacja układu odpornościowego – następuje na skutek zwiększenia liczy korzystnej mikroflory przy jednoczesnym zmniejszeniu tej patogennej, uszczelnienie bariery jelitowej, odżywienie i regenerację organizmu
Stosowanie Protokołu
Autoimmunologicznego u pacjentów z Hashimoto przyniosło poprawę u 75% badanych
w ankiecie dr Izabelli Wentz.
Owoce jagodowe zawierają niewiele cukru
Dieta niskowęglowodanowa bezglutenowa i beznabiałowa
Niektóre osoby czują się znacznie lepiej na dietach zawierających mniejsze ilości węglowodanów. Sama również należę do tej grupy. Ograniczając ilość węglowodanów w diecie poczułam się znacznie lepiej. Przestały męczyć mnie hipoglikemię, zmniejszyłam ilość posiłków i mój poziom energii utrzymuje się przez cały dzień na stałym poziomie. Na dietach niskowęglowodanowych czują się lepiej na ogół osoby z zaburzoną gospodarką węglowodanową.
Badania naukowe potwierdzają, że część pacjentów z Hashimoto może skorzystać z takiego modelu odżywiania, w tym pozbawionego produktów zbożowych. U pacjentów stosujących dietę, w której udział węglowodanów wynosił 12-15% w ciągu dnia, białka 50-60%, a tłuszczu 25-50% przez 3 tygodnie zauważono spadek poziomu przeciwciał przeciw tyreogloulinie o 40% i przeciw peroksydazie tarczycowej o 44%.
Dieta z tak wysokim udziałem białka nie jest dobrym pomysłem na dłuższą metę, ponieważ może obciążać nerki i zakwaszać organizm, ale warto na pewno poeksperymentować ze zmniejszoną ilością węglowodanów. Również bardzo niski poziom węglowodanów może zaburzać pracę tarczycy. Dlatego zmiany należy wprowadzać powoli, a nie radykalnie.
W grupie kontrolnej, stosującej dietę jedynie o obniżonej kaloryczności, poziom przeciwciał znacznie wzrósł. U tych pacjentów następnie zastosowano dietę niskowęglowodanową, bezzbożową, beznabiałową, bez jajek i produktów wolotwórczych przez okres 21 dni i odnotowano znaczący spadek przeciwciał. Okazało się, że masa ciała zmniejszyła się, współczynnik BMI i zawartość tkanki tłuszczowej również.
Nauka wciąż się rozwija, jednak jej tempo nie nadąża za chorobami. Zaprojektowanie i wykonania badania naukowego to często efekt nawet kilku lat i dużych nakładów finansowych. Jeżeli nie ma jednoznacznych badań na to, że jakaś substancja czy pokarm szkodzi, a Twój organizm daje Ci jasny sygnał, że tak, nie ma co się z nim siłować i zmuszać, tylko posłuchać. Organizm nigdy nie kłamie, tylko my nie zawsze chcemy go słuchać;)
Źródła:
Abott R. D., Sadowski A., Alt A. G., Efficacy of the Autoimmune Protocol Diet as Part of a Multi-disciplinary, Supported Lifestyle Intervention for Hashimoto`s Thyroiditis, Cureus 11(4): e4556. doi:10.7759/cureus.4556
Barnett J., R., The Science of Soy: What Do We Really Know?, Environ Health Perspect., 2006 Jun; 114(6): A352–A358, doi: 10.1289/ehp.114-a352
Bernardo D., Garrote J. A., Fernández – Salazar L., Riestra S., Arranz E., Is gliadin really safe for non‐coeliac individuals? Production of interleukin 15 in biopsy culture from non‐coeliac individuals challenged with gliadin peptides, Gut. 2007 Jun; 56(6): 889–890, doi: 10.1136/gut.2006.118265
Bøhn T., Cuhra M., Traavik T., Sanden M., Fagan J., Primicerio R., Compositional differences in soybeans on the market: Glyphosate accumulates in Roundup Ready GM soybeans, Food Chemistry
Volume 153, 15 June 2014, https://doi.org/10.1016/j.foodchem.2013.12.054
De Punder K., Pruiboom L., The Dietary Intake of Wheat and other Cereal Grains and Their Role in the Inflammation, Nutrients, 2013, Mar 5 (3), doi: 10.3390/nu5030771
Jönsson T., Olsson S., Ahrèn B., Bøg-Hansen T., Dole A., Lindeberg S., Agrarian diet and diseases od affluence – Do evolutionary novel dietary lectins couse leptin resistance? 2005, BMC Endocrine Disordersvolume 5, Article number: 10
Kus K., Zielińska K., Zaprutko T., Ratajczak P., Nowakowska E., Choroba Hashimoto – efektywność diety bezglutenowej, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu, 4 (49), 2016, 374–375
Leduc V., Moneret-Vautrin D. A., Guerin L., Morisett M., Kanny G, Anaphylaxis to wheat isolates: Immunochemical study of a case proved by means of double-blind, placebo-controlled food challenge, April 2003Volume 111, Issue 4, Pages 897–899, DOI: https://doi.org/10.1067/mai.2003.1345
Liontiris M. I., Mazokopakis E. E., A concise review of Hashimoto thyroiditis (HT) and importances of iodine, selenium, vitamin D and gluten on the autoimmunity and dietary management of HT patients, Points that need more investigation, Hellenic journal of nuclear medicine, 20(1), March 2017
Miyake K., Tanaka T., McNeil P. L., Lactine-Based Food Poisoning: A New Mechanism of Protein Toxicity, 2007, doi.org/10.1371/journal.pone.0000687
Okręglicka K., Pardecki M., Jagielska A., Tyszko P. Z., Metaboliczne efekty nadmiernego spożycia fruktozy z dietą, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2017, Tom 23, Nr 3, 166
Soon T. K., Ting P. W., Thyroid diseases and diet control, J Nutr Disorders Ther 2018, 8:1, 3-4
Esposito T., Lobaccaro J. M., Esposito M. G., Monda V., Messina A., Paolisso G., Varriale B., Monda M., Messina G., Effects of low-carbohydrate diet therapy in overweight subjects with autoimmune thyroiditis: possible synergism with ChREBP, Drug Des Devel Ther. 2016; 10: 2939–2946, doi: 10.2147/DDDT.S106440
Zakrzewska E., Zegan M., Michota-Katulska E., Zalecenia dietetyczne w niedoczynności tarczycy przy współwystępowaniu choroby Hashimoto, Bromat. Chem. Toksykol., - XLVIII, 2015, 2, 121 – 125
[1], [2], [3], [4], [5], [6], [7], [8], [9], [10], [11], [12], [13], [14], [15], [16], [17], [18], [19], [20], [21], [21], [22], [23], [24], [25], [26], [27], [28], [29], [30], [31], [32], [33], [34]