Witamina D3
Witamina D3 jest następnym niezwykle ważnym krokiem w procesie zdrowienia. Koniecznie zbadaj jej poziom. Badanie wykonuje się na czczo z krwi i nazywa się – witamina D3 metabolit 25(OH).
Witamina D, a dokładniej jej wersja D3, to związek o nazwie cholekalcyferol – pochodna cholesterolu. Syntetyzowana jest w skórze pod wpływem promieni ultrafioletowych, stąd też nazwa witamina słońca. Nie bójmy się słońca, bo wystarczy już 15-20 minut dziennie, aby zadbać o prawidłowy poziom D3.
W organizmie człowieka cholekalcyferol ulega dwóm reakcjom. Pierwsza zachodzi w wątrobie i powstaje wówczas 25-hydroksykalcyferol 25(OH) D3. Druga reakcja ma miejsce głównie w nerkach i mózgu, ale również w innych narządach w mniejszym stopniu i w jej wyniku powstaje aktywna witamina D3 – 1-α-dihydroksycholekalcyferol.
Jak powszechnie wiadomo cholekalcyferol zwiększa wchłaniane wapnia i fosforu w jelicie, tym samym sprzyjając mineralizacji kości. Jest niezbędny do prawidłowej pracy układu nerwowego, mięśniowego i hormonalnego, dlatego nazywany jest prohormonem i hormonem kalcytropowym. Ma pozytywny wpływ na płodność, przebieg chorób układu krążenia, chorób nerek, a także metabolizm glukozy.
Zdecydowana większość populacji, nie tylko chorzy na Hashimoto ma niedobory tej witaminy, więc możesz śmiało kupić sobie naturalną witaminę D3 pozyskiwaną z alantoiny i przyjmować 2000 jednostek w dniach kiedy nie przybywasz na słońcu.
Niektóre źródła mówią, że można brać 4000 jednostek, ponieważ bardzo trudno przedawkować tę witaminę. Jednak przed większymi dawkami lepiej skonsultować się z lekarzem i wykonać badanie stężenia we krwi.
Norma i zakres referencyjny
Zaleca się, aby stężenie cholekalcyferolu we krwi oscylowało w granicach 30-75 ng/ml lub 30-100 ng/ml. W medycynie funkcjonalnej przyjmuje się jednak normę na witaminę D3 minimum 60-80 ng/ml. Niektóre źródła podają, że jej poziom we krwi nie powinien być niższy niż 75 ng/ml.
Sama obecnie przyjmuję dawkę 5000 jednostek i mój wynik wynosi 60 ng/ml.
Suplementacja
W naszej szerokości geograficznej kąt padania promieni słonecznych w okresie jesienno-zimowym jest zbyt mały i uniemożliwia on tym samym produkcję witaminy D3 w skórze. Dodatkowo w tym okresie, słonecznych dni nie ma wystarczająco dużo, więc koniecznością staje się suplementacja. Nie musisz jednak przyjmować kapsułek z cholekalcyferolem w słoneczne dni, kiedy przebywasz na dworze, eksponujesz odkrytą skórę i co ważne nie stosujesz filtrów przeciwsłonecznych.
Nasz nowoczesny styl życia sprawia, że coraz mniej czasu spędzamy na świeżym powietrzu. Większość z nas pracuje w godzinach 10-15.00 i nie ma możliwości skorzystać ze spacerów w celu syntezy witaminy D3. Niedobór bywa również wywołany niewielkim spożyciem produktów bogatych w witaminę D3.
Kolejnym czynnikiem utrudniającym przyswajanie jest cieknące jelito „leaky gut”. Nie brzmi to zbyt ciekawie, ale o tym będę pisać w dalszych artykułach, ponieważ każda osoba chorująca na jakąkolwiek chorobę autoimmunizacyjną ma niestety cieknące jelito. Ale głowa do góry, bo można z tym walczyć:)
Dlaczego witamina D jest dla nas taka ważna?
Prawie każda komórka potrzebuje witaminy D3 do prawidłowego funkcjonowania. Ponadto cholekalcyferol:
- zmniejsza skłonność do infekcji
- zmniejsza prawdopodobieństwo nowotworów złośliwych – piersi, prostaty, nerek, jelita grubego
- jest potrzebna do prawidłowej pracy jelit
- zmniejsza prawdopodobieństwo zachorowania na choroby serca i udar mózgu
- reguluje wydzielanie insuliny, normalizuje poziom cukru we krwi zwłaszcza w cukrzycy typu 2
- poprawia wrażliwość tkanek na insulinę, co jest pomocne w walce z insulinoopornością
- włącza lub wyłącza konkretne geny lub procesy w celu zachowania zdrowia
- wpływa na pracę układu nerwowego
- poprawia pamięć, koncentrację i kojarzenie
Witamina D i układ odpornościowy
Ostatnie badanie donoszą o pozytywnym wpływie witaminy D3 nie tylko na układ kostny, czy gospodarkę hormonalną, ale również na układ immunologiczny. Okazuje się, że witamina D3 bierze czynny udział w procesie powstawania i różnicowania komórek układu odpornościowego.
VDR to receptor dla witaminy D3, który znajduje się na powierzchni zdecydowanej większości komórek pozaszkieletowych m.in.: nadnerczy, jelit, kości, mózgu, tarczycy, przytarczyc, ale również komórek β trzustki. Kalcytriol, czyli aktywny metabolit witaminy D3 – 1,25(OH)2, wpływa na funkcjonowanie komórek, poprzez receptory VDR.
Receptory VDR posiadają również komórki układu immunologicznego np.: monocyty, limfocyty, makrofagi, czy komórki dendrytyczne. Wszystkie te elementy tworzą obronę organizmu przed patogenami. Oznacza to, że niskie stężenie kalcytriolu, zaburza proces dojrzewania komórek układu odpornościowego i osłabia tym samym jego obronę.
Przy
prawidłowym stężeniu witaminy D3 makrofagi,
czyli komórki fagocytujące, które dosłownie pożerają patogeny wytwarzają substancję o nazwie katelicydynę. Ma ona działanie
antybakteryjne i działa jak naturalny
antybiotyk o szerokim spektrum.
Makrofagi to komórki fagocytujące
Udowodniono,
że witamina D3 hamuje wydzielanie prozapalnych cytokin i proliferację komórek
T, czego efektem jest zmniejszona produkcja immunoglobulin, przede wszystkim
IgE, które odpowiedzialne są za reakcje alergiczne. Dodatkowo osłabia komórki
dendrytyczne, co skutkuje upośledzoną zdolnością do prezentacji antygenów.
Efektem tego jest zmniejszone ryzyko alergii. Zatem prawidłowy poziom cholekalcyferolu będzie łagodzić przebieg alergii,
a w niektórych przypadkach, może całkowicie ją wyeliminować. Świadczy to
jednocześnie o immunosupresyjnych i
przeciwzapalnych właściwościach witaminy D3.
Komórki Treg mają zdolność regulującą odpowiedź układu odpornościowego. Potrafią działać immunosupresyjnie i modulująco. Mają kluczowe znaczenie w utrzymaniu tolerancji immunologicznej, kontrolują ją i jeżeli zachodzi taka potrzeba również tłumią. Dotyczy to głównie własnych komórek. Zatem odrywają kluczową rolę w rozwoju chorób z autoagresji, ale również w alergiach, nowotworach jak i przeszczepach. Witamina D3 ma bezpośredni wpływ na działanie komórek Treg.
Cholekalcyferol hamuje aktywność komórek Th17, które nasilają uszkodzenia wywołane chorobami autoimmunologicznymi. Odgrywają ważną rolę również w przebiegu nowotworów, jak również w zakażeniach o podłożu bakteryjnym.
Prawidłowe stężenie witaminy D3 jest wymagane do produkcji komórek NK – Natural killer (Naturalni zabójcy), które stanowią pierwszą linię obrony organizmu przed patogenami. Reaguję najszybciej i dają sygnał kolejnym elementom układu odpornościowego do działania i obrony.
Badania naukowe wykazują korelację ilości zachorowań na choroby z autoagresji z położeniem geograficznym. Większa liczba zachorowań na IBD (Nieswoiste Choroby Zapalne Jelit), Cukrzycę typu 1, RZS, czy Stwardnienie Rozsiane występuje w krajach leżących na północy. Są to rejony, gdzie ekspozycja na światło słoneczne jest ograniczona. Liczba zachorowań maleje za to w państwach położonych bliżej równika, gdzie dni słonecznych jest zdecydowanie więcej. Wiąże się to bezpośrednio ze stężeniem witaminy D3 w surowicy.
Udowodniono, że prawidłowy poziom witaminy D3 jest skorelowany z niskim ryzykiem zachorowania na Stwardnienie Rozsiane SM, Toczeń Rumieniowaty SLE, Cukrzycę typu 1, a także chorobę Hashimoto, jak również z fazą remisji. Niedobory cholekalcyferolu wiążą się z większym ryzykiem zachorowania, lub nawrotu.
Jak widać witamina D3 jest niezbędna do prawidłowej pracy układu odpornościowego i ma ogromne znaczenie w przebiegu chorób z autoagresji, ponieważ potrafi je wyciszać.
Witamina D3 i Hashimoto
Choroba Hashimoto to jedna z najczęstszych chorób autoimmunologicznych, w której układ odpornościowy produkuje przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej (anty-TPO) i tyreoglobulinie (anty-TG). W konsekwencji ataku autoimmunologicznego dochodzi do zniszczenia tkanek tarczycy i pojawia się niedoczynności tego organu.
Na powierzchni tarczycy zostały odnalezione receptory dla witaminy D3 – VDR. Wykazano, że u pacjentów z Hashimoto poziom D3 jest niższy niż u osób zdrowych. Przy wyrównaniu poziomu cholekalcyferolu poziom przeciwciał spadł, co wiąże się ze zmniejszeniem ataku autoimmunologicznego na tarczycę. Wykazano, że odpowiednia suplementacja witaminą D3, może znacząco opóźnić wystąpienie niedoczynności tarczycy i poprawia samopoczucie pacjentów. Wyrównuje poziom cholesterolu HDL i zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia.
Ryby morskie to źródło witaminy D3
Źródła witaminy D3
Podstawowym źródłem witaminy D3 dla człowieka jest ekspozycja na promienie słoneczne w okresie od kwietnia do września, jak również pożywienie. W diecie, najwięcej witaminy D3 zawierają ryby morskie: łosoś, śledź, makrela, jak również oleje rybne (ok 5-10 mcg czyli 200-400 jednostek). Mniejsze ilości znajdują się w mięsie i jego przetworach, jak również w produktach mlecznych. Dużo uboższym pod tym względem źródłem są produkty roślinne i grzyby, które zawierają jedynie ok 2 mcg witaminy D (ok. 80 jednostek). Warto zaznaczyć, że w produktach roślinnych znajduje się witamina D2 – ergokalcyferol.
Do wchłaniania witaminy D jest niezbędna obecność tłuszczów. Z żywności dostarczane jest ok 20% zapotrzebowania na witaminę cholekalcyferol, a resztę stanowi ekspozycja na promienie słoneczne.
Jak widać wraz z dietą, nawet zbilansowaną, trudno jest pokryć dzienne zapotrzebowanie na witaminę D3, dlatego też niezbędna jest ekspozycja na promienie słoneczne, lub suplementacja.
Suplementacja
Zgodnie z zaleceniami z 2018 roku dawki witaminy D3 w postaci suplementacji wyglądają następująco:
- 0-6 miesięcy – 400 IU/dobę niezależnie od sposobu karmienia
- 6-12 miesięcy – 400-600 400 IU/dobę, w zależności od dziennej racji przyjętej z pokarmem
- 1-10 rok życia – 600-1000 IU/dobę, jeżeli dziecko nie przebywa przynajmniej 15 minut dziennie na słońcu z odsłoniętymi rękoma i nogami w godzinach 10-15.00 i bez filtrów przeciwsłonecznych
- 11-75 rok życia – 800-2000 IU/dobę, jeżeli nie ma ekspozycji na słońce
- 19-65 rok życia – 800-2000 IU/dobę, jeżeli nie ma ekspozycji na słońce
- Powyżej 75 roku życia – 2000-4000 IU/dobę, całoroczna suplementacja ze względu na zmniejszoną syntezę skórną, ograniczone wchłanianie z przewodu pokarmowego i problemy z metabolizmem witaminy D3
- W okresie ciąży i karmienia piersią dawka powinna być dostosowana do wyniku stężenia witaminy D3 we krwi. Jeżeli badanie nie jest możliwe wówczas podaje się 2000 IU/dobę
- U osób mających problemy pokarmowe, z wchłanianiem te dawki mogą okazać się zbyt niskie i należy wówczas dostosować je do wyniku badania poziomu witaminy D3 we krwi
Może zdarzyć się, że po wielu miesiącach suplementacja, poziom witaminy D3 wciąż będzie niski. Wówczas warto zrobić badanie metabolit 1,25 (OH) D, które odpowie nam na pytanie czy potrafimy przyswajać witaminę. Jest to badania, które ma na celu oznaczenie czynnej witaminy D.
Jeżeli masz problem z przyswajaniem witaminy D warto zadbać o jelita i pomyśleć o dodatkowej suplementacji witaminą K, A i E. Witaminę D warto przyjmować razem z witaminą K2.
Źródła:
Bojarska-Junak A., Tabarkiewicz J., Roliński J., Postepy Hig Med Dosw (online), 2013, 67, 67
Dymarska E., Grochowalska A., Wpływ sposobu odżywiania na układ odpornościowy. Immunomodulacyjne działanie kwasów tłuszczowych, witamin i składników mineralnych oraz przeciwutleniaczu, Nowiny Lekarskie 2013, 82, 3, 226
Gruber B. M., Fenomen witaminy D, Postepy Hid Med Dosw (online), 2015; 69, 134
Jarosz M., Normy żywienia dla populacji Polski, Instytut Żywności i Żywienia, 2017, 135
Kopeć-Szlęzak J., Makrofagi i ich rola w układzie krwiotwórczym, Journal of transfusion Medicine, 2014, tom 7, nr 3, 85
Kręcisz B., Chomiczewska D., Kieć-Świerczyńska M., Rola limfocytów T regulatorowych w alergicznym kontaktowym zapaleniu skóry, Medycyna Pracy, 2009; 60(4), 315
Myszka M., Klinger M., Immunomodulacyjne działanie witaminy D, Postepy Hig Med Dosw (online), 2014; 68, 866
Ratajczak A. E., Moszak M., Grzymisławski M., Zalecenia żywieniowe w niedoczynności tarczycy i chorobie Hashimoto, Piel ZdrPubl, 2017; 7(4), 306
Rekomendacje Zasady Suplementacji i Leczenia Witaminą D – Nowelizacja 2018, Postępy Neonatologii 2018; 24(1), 4
Respondek M i Pudło H., Znaczenie witaminy D w występowaniu wybranych schorzeń, Journal of Education, Health, and Sport, 2016;6(9), 655
Szulc-Dąbrowska L., Gieryńska M., Depczyńska D., Schollenberger A., Toka F. N., Limfocyty Th17 w zakażeniach bakteryjnych, Postepy Hig Med Dosw (online), 2015; 69, 398
Tuchendler D., Bolanowski M., Rola osteoprotegeryny i witaminy D w patologii tarczycy, Endokrynologia Polska, Tom 60, numer 6/2009, 473
Ucan B., Sahin M., Sayki Arslan M, Colak Bozkurt N., Kizilgul M., Gungunes A., Cakal E., Ozbek M., Vitamin D treatment in patients with Hashimoto`s thyroiditis may decrease the development of hypothyroidism, Int J Vitam Nutr Res, 2016, Feb; 86 (1-2): 9-17, doi: 10.1024/0300-9831/a000269
Yang Ch-Y., Leung P., Adamopoulus I., Gershwin E., The implication of vitamin D and autoimmunity: a comprehensive review, Clin Rev Allergy Immunol., 2013 Oct: 24(2): 217-226,doi:10.1007/s12016-013-8361-3
Zdrojewicz Z., Chrzuszczewska E., Miner M., Wpływ witaminy D na organizm człowieka, Med. Rodz, 2015: 2(18), 62